મોટો ટાપુ: શિવસમુદ્રમ્

હોપસલ્લા રાજા નરસિંહા-૩ એ બનાવેલું સુંદર કેશવ મંદિર છે

શિ વસમુદ્રમ્’ બેંગ્લુરથી દક્ષિણ પ‌શ્ચિ‌મ તરફ ૧૪૦ કિ.મી. દૂર છે. સવારે સાત વાગે સફર શરૂ કરી. અહીં સપાટ પ્રદેશ હતો અને ચોમાસું હજુ પૂરું નહોતું થયું એટલે બેઉં બાજુ પાણી ભરેલાં ખેતરોમાં ડાંગરના ધરુ લહેરાતા હતા. વચ્ચે છૂટાછવાયાં નાનકડાં ગામડાં પસાર કરી લગભગ ત્રણ કલાક પછી કાવેરી નદી પરનો પુલ ઓળંગી અમે શિવસમુદ્રમ્ પહોંચ્યા.શિવસમુદ્રમ્ કાવેરીના બે ફાંટા વચ્ચેનો મોટો ટાપુ છે. કુર્ગના બ્રહ્માગિરિ પર્વતથી નીકળતી કાવેરી અહીંની ઊંચી ટેકરીઓને કારણે બે ફાંટામાં વહેંચાઇ જાય છે. બેઉં ફાંટા ધોધ સ્વરૂપે ખીણમાં ખાબકે છે. પૂર્વ તરફનો ફાંટો ગગનચુક્કી અને એકાદ કિ.મી. દૂર બીજો ફાંટો ભારાચુક્કી ધોધ.

અમે પહેલાં ગગનચુક્કી ધોધ પાસે પહોંચ્યા. ધોધનો ઘેઘૂર અવાજ સંભળાતો હતો. અમે ધોધની નજીક પહોંચ્યા. લગભગ ૧૦૦ મીટરની પહોળાઇમાં છૂટી છૂટી ધારાઓમાં પાણી નીચે પડતું હતું. ખીણમાં પાણીના પછડાટને લીધે ધુમ્મસ ઘેરાતું હતું અને વચ્ચે મેઘધનુષ્ય રચાતું હતું. ખૂબ જ સુંદર દૃશ્ય હતું. ખીણમાં નીચે જવાનો કોઇ વ્યવસ્થિત રસ્તો ન હતો. ખડકાળ પથ્થરો પરથી કૂદીને નીચે જવાતું હતું. ઘણા જતા હતા. થોડું જોખમી પણ હતું પણ નીચેનું દૃશ્ય જોઇ જવાની તીવ્ર ઇચ્છા થઇ આવી એટલે અમે બધાએ નીચે જવાનું નક્કી કર્યું.

અહીં હજરત મરદાને સાહેબની દરગાહ છે. દર્શનાર્થે ઘણાં મુસ્લિમ કુટુંબો ભેગાં થયાં હતાં. આ દરગાહ પાસેથી નીચે જવાતું હતું. અમે પણ ધીમે ધીમે નીચે પહોંચી ગયા. મોટા મોટા ખડકોની ફાટમાંથી કાવેરીનું પાણી જોશભેર આગળ જતું હતું. અહીં ધોધની ડાબી તરફની ધારા દસ દસ ફૂટ ઊંચા ખડકો પરથી કૂદકા મારી ધસમસતી નીચે આવતી હતી. કાવેરીના આ તોફાની કન્યા જેવા રૂપને માણતાં એક ખડક પર પાણીમાં પગ બોળીને બેસી રહ્યા.અહીંથી અમારે ભારાચુક્કી ધોધ પર જવાનું હતું. અહીંથી માંડ એક કિ.મી.ના અંતરે આવેલ ભારાચુક્કી વ્યવસ્થિત પિકનિક પ્લેસ તરીકે વિકસાવેલું છે.ધોધની નજીક પહોંચ્યા તો નજર સામે મિની નાયગ્રા નજરે પડયો.

અર્ધ વર્તુળાકારમાં ૨૦૦થી ૨પ૦ મીટરના પરિઘમાં ૬૦ ફૂટ ઊંચેથી કાવેરીની અસંખ્ય ધારાઓ ખીણમાં પડતી હતી. ધોધ એના પૂર્ણરૂપમાં હોય તો નાયગ્રાની જેમ એક જ ધારા બનીને નીચે પડતો હોય. આ અર્ધ ગોળાકાર ખડકોની નીચે સુંદર સરોવર બનેલું છે. નીચે ઊતરવા માટે વ્યવસ્થિત પગથિયાં પણ છે. સરોવરમાં મોટી સાઇઝની ગોળાકાર ટોપલી જેવી હોડીઓ ફરતી હતી. અમે લગભગ ૧૦૦ પગથિયાં ઊતરીને નીચે પહોંચી ગયા. સરોવરમાં પાણી બહુ ઊંડું નહોતું. ઘણા પ્રવાસીઓ અંદર નહાતા હતા. અમે પહેલા 'ટોકરી’ નૌકામાં બેસવાનું નક્કી કર્યું. ગોળાકાર વાંસની બનેલી હોડીને અહીં આ લોકો ટોકરી નૌકા જ કહેતા હતા.

થોડી મિનિટો પછી નાવિકે વાંસને પાણીની અંદર ટેકવીને ટોકરીની દિશા બદલી અને ધીમેથી કિનારા તરફ વાળી. અમે ધોધના પાણીથી લગભગ ભીના તો થઇ જ ગયા હતા. પણ મન હજી ધરાયું નહોતું એટલે કિનારે આવીને ફરી પાણીમાં ઝંપલાવ્યું.પાણી ખૂબ ઠંડું હતું પરંતુ તડકો પણ હતો. થોડીવારમાં કાળાં ડિબાંગ વાદળો એ હલ્લો કરીને આકાશ પર કબજો જમાવ્યો. સૂરજ દાદા અદૃશ્ય થઇ ગયા. વરસાદ શરૂ થયો એટલે અમે ગાડીમાં બેસી ગયા.અહીંથી ૩૦-૩પ કિ.મી. દૂર હોપસલ્લા રાજા નરસિંહા-૩ એ બનાવેલું સુંદર કેશવ મંદિર છે. લગભગ ૮૦૦ વર્ષ જૂનું આ મંદિર એની બેનમૂન કોતરણી માટે પ્રખ્યાત છે.

એવું જાણેલું અને જોવાની ખૂબ ઇચ્છા હતી. સમય પણ પહોંચી વળવા માટે પૂરતો હતો પણ વરસાદ એટલો વધારે હતો કે ગાડી પણ ખૂબ સંભાળીને ચલાવવી પડતી તેથી ગાડી બેંગ્લુરુ તરફ વાળવી પડી. બીજી એક મુશ્કેલી એ હતી કે રાત રોકાવવા માટે શિવસમુદ્રમ્માં ગેસ્ટ હાઉસ નથી એટલે મૈસુર કે બેંગ્લુરુ જવું પડે. મૈસુર અહીંથી ૭૦ કિ.મી. દૂર છે. હોપસલ્લાના કેશવમંદિરથી આગળ રંગનાથીટ્ટુ બર્ડ સેંક્ચુરી છે. આટલી સુંદર જગ્યાઓ ન જોવા મળી, થોડું દુ:ખ થયું. જો એક વ્યવસ્થિત ગેસ્ટહાઉસ હોત તો અમારી રખડપટ્ટી બીજા દિવસે પણ ચાલુ રાખી શકાઇ હોત. કંઇ નહીં કાવેરીના ખોળામાં આળોટીને સંતોષ માન્યો.'

હોપસલ્લા રાજા નરસિંહા-૩ એ બનાવેલું સુંદર કેશવ મંદિર છે. લગભગ ૮૦૦ વર્ષ જૂનું આ મંદિર એની બેનમૂન કોતરણી માટે પ્રખ્યાત છે.

ઉર્વી ત્રિવેદી

ઓલિમ્પિક્સના જન્મસ્થાને (પ્રવાસ)

Feb 01, 2014 22:25 પ્રવાસ - ડો. ભારતી રાણે ગ્રીસનો ઊંચામાં ઊંચો પર્વત તે ઓલિમ્પોલ. આ પર્વત દેવી-દેવતાઓનું નિવાસસ્થાન ગણાય છે. આ ઓલિમ્પોસ પરથી એ પ્રદેશનું નામ પડયું ઓલિમ્પિયા અને એ સ્થળે રમાતી રમતોની સ્પર્ધાઓનો આ ઉત્સવ ઓલિમ્પિક્સ કહેવાયો ગ્રીક પુરાણકથાઓની એક અલગ જ પ્રકારની અત્યંત રસપ્રદ દુનિયા છે. એનાં પાત્રો વિશે જાણતાં મનની એ માન્યતા ફરી એક વાર દૃઢ થાય છે કે યાદગાર અને મહાનતમ ઇતિહાસનું સર્જન રાજખટપટથી કે યુદ્ધમાં વહાવેલાં લોહીથી કરી શકાતું નથી. કલા, કવિતા અને પ્રેમને આમ પ્રતીકાત્મક રીતે પૂજતી પ્રજા જ ભવ્ય સંસ્કૃતિને ઘડી શકે છે. ગ્રીસના ઇતિહાસમાં જ જુઓને, એક તરફ રાજા એલેક્ઝાન્ડર ધ ગ્રેટ છે, જે ગ્રીસના સામ્રાજ્યનો વિસ્તાર કરતો કરતો આખા યુરોપથી આગળ વધીને ઇજિપ્ત અને ત્યાંથીય આગળ એશિયામાં છેક આપણા હિન્દુસ્તાન સુધી પહોંચ્યો, પણ આખરે એક દિવસ જેને આખી પૃથ્વી ઓછી પડતી હતી એ રાજાને સમાવવા બે ગજની કબર પૂરતી થઈ ગઈ. આજે લોકોના માનસપટ પરથી એલેક્ઝાન્ડર પણ ભૂંસાઈ ગયો છે, જ્યારે એથેનાનું મંદિર ખંડિત હોવા છતાંય આજ સુધી પૂજનીય બની રહ્યું છે. સોક્રેટિસ, પ્લેટો અને એરિસ્ટોટલનું દર્શન હજીય વિશ્વને રાહ ચીંધતું અજર-અમર ઊભું છે. હોમરનાં મહાકાવ્યો 'ઇલિયાડ' અને 'ઓડિસ્સી' હજીય આપણને ભાવવિભોર કરી દે છે! સામે દેખાતો રસ્તો એક્રોપોલિસની ટેકરી પર લઈ જતો હતો, પણ ત્યાં ઉપર જતાં પહેલાં એક બીજી રોમાંચક જગ્યા જોવાની બાકી હતી. એ હતું પુરાણું ઓલિમ્પિક સ્ટેડિયમ-૧૮૯૬માં જ્યાં પહેલવહેલી ઓલિમ્પિક રમતો યોજાઈ, તે ઐતિહાસિક સ્થળ. આમ તો આ સ્ટેડિયમનું બાંધકામ અને સત્તાવાર રીતે ઓલિમ્પિક્સનું આયોજન ૧૮૯૬માં થયું, પણ ઓલિમ્પિક રમતો તો આદિકાળથી રમાતી આવી છે. પ્રાચીન ગ્રીસમાં ઓલિમ્પિયા નામના સ્થળે દેવ-દેવીઓના પિતા ઝિયસ પ્રત્યેના ભક્તિભાવરૂપે રમતોત્સવ યોજાતો, પણ એનું સ્થળ આ નહીં, બીજું હતું. ગ્રીસનો ઊંચામાં ઊંચો પર્વત તે ઓલિમ્પોલ. આ પર્વત દેવી-દેવતાઓનું નિવાસસ્થાન ગણાય છે. આ ઓલિમ્પોસ પરથી એ પ્રદેશનું નામ પડયું ઓલિમ્પિયા અને એ સ્થળે રમાતી રમતોની સ્પર્ધાઓનો આ ઉત્સવ ઓલિમ્પિક્સ કહેવાયો. એ સમયે છેક સ્પેનથી લઈને તુર્કસ્તાન સુધી જ્યાં જ્યાં ગ્રીસનાં નગરરાજ્યો ફેલાયેલાં હતાં, એ બધાંના ખૂણે ખૂણેથી રમતવીરો અહીં આવતા અને વિવિધ સ્પર્ધાઓનાં ઇનામો જીતીને જતા. ઈ.સ. પૂર્વે ૭૭૬થી દર ચાર વર્ષે યોજાતી આ રમતોની સાબિતી ઇતિહાસ પાસે છે, પણ માનવામાં આવે છે કે આ પરંપરા એથીય બસો-ત્રણસો વર્ષ પુરાણી હોવી જોઈએ. એ સમયે પ્રતિયોગીઓ નિર્વસ્ત્ર અવસ્થામાં રહેતા અને સ્ત્રીઓને એમાં પ્રવેશ મળતો નહીં. જોકે આ નિષેધને પ્રતિયોગીઓના નિર્વસ્ત્રપણા સાથે કોઈ લેવાદેવા નહોતી, પણ દેવ ઝિયસના માનમાં યોજાતો હોવાથી આ ઉત્સવનું સ્થળ પુરુષો માટે પવિત્ર ગણાતું અને એના પર એમનો વિશેષ અધિકાર રહેતો. (સ્ત્રીઓ માટે વળી અલગ ઉત્સવો પણ હતા, જેમાં પુરુષોને પ્રવેશ ન હોય.) કહેવાય છે કે ઈ.સ. પૂર્વે ૭૨૦માં એક સ્પર્ધકનું હાફ પેન્ટ દોડતાં દોડતાં નીકળી ગયું (અથવા દોડવામાં નડતું હોવાથી એણે ઉડાડી મૂક્યું),ત્યારથી પ્રતિયોગીઓના નિર્વસ્ત્રપણાની આ પ્રથા શરૂ થઈ! ધીરે ધીરે રમતોત્સવ એટલો લોકપ્રિય થવા લાગ્યો કે દૂર દૂરથી પ્રેક્ષકો, કવિઓ, સ્થપતિઓ, કલાકારો એ નિમિત્તે અહીં આવવા લાગ્યા. જાણે કોઈ જાત્રા કે મેળો હોય તેવો સાંસ્કૃતિક આદાનપ્રદાનનો માહોલ સર્જાતો ગયો. પ્લેટોએ સિત્તેર વર્ષની ઉંમરે એમાં હાજરી આપ્યાની નોંધ છે, તો વળી આદ્ય ઇતિહાસકાર હેરોડોટ્સ જેવા મહાનુભાવો પણ અહીં પધારેલા તેવું ઇતિહાસ કહે છે. ૧૮૯૬માં બંધાયેલ આધુનિક ઓલિમ્પિક્સના જન્મસ્થાનમાં વિશાળ પ્રવેશદ્વારની સામે ઊંધા યુ આકારના રનિંગ ટ્રેક દોરેલા હતા. ટ્રેકની ધાર પર ત્રણે તરફ પ્રેક્ષકોને બેસવા માટે સંગેમરમરનાં સળંગ પગથિયાં પાડેલાં હતાં. જમણી તરફનાં આરસનાં એ પગથિયાંની વચ્ચોવચ આરસનાં બે સિંહાસન કોતરેલાં હતાં. સ્ટેડિયમ ખૂબ નાનું હતું, પણ ત્યાં હોવાનો અને એની ધરતીને સ્પર્શવાનો અનુભવ રોમાંચક હતો. ટ્રેક પર એક રાઉન્ડ દોડતાં તો હૃદયમાં મહાન સ્પાર્ટન રમતવીરોના પગરવ ધબકવા લાગ્યા. સામે એક્રોપોલિસની ટેકરી દેખાઈ રહી હતી અને દેખાઈ રહ્યું હતું, ભવ્ય પાર્થેનોનનું મંદિર. ર્પિશયનોએ તોડફોડ કર્યા પછી બચેલા પાર્થેનોનને અને આખી એક્રોપોલિસની ટેકરીને સરકારે ટૂરિસ્ટ સ્પોટ તરીકે સાચવ્યું છે. ટેકરી પર મોટા મેદાન જેવી સપાટ જગ્યા પર પુરાણા પ્રવેશદ્વાર પ્રોપિલિયાનો ધ્વસ્ત અવશેષ આપણને આવકારે છે. મેદાનની વચ્ચોવચ એથેનાના મંદિર પાર્થેનોનનું હાડપિંજર ઊભું છે. ખંડિત અવસ્થામાં પણ એ એટલું ઉદાત્ત અને પ્રભાવશાળી લાગે છે કે, એક વાર જોનાર એને ક્યારેય ભૂલી ન શકે! પાર્થેનોનની સામે જ એક બીજું મહાલય મોહિની પ્રસરાવી રહ્યું છે, જેના પ્રાંગણમાં એથેના અને પોસિડિયોન વચ્ચે સ્પર્ધા થઈ તે મહાલય એરેક્થિયોન. એનો બહુ ઓછો ભાગ બચ્યો છે, પણ જે ભાગ જોઈ શકાય છે તે અદ્ભુત છે. આ મહાલયના પ્રવેશદ્વાર પર છતને આધાર દેતા છ સ્તંભની જગ્યાએ અતિ સ્વરૂપવાન સુંદરીઓનાં શિલ્પ છે. સમયના અતિક્રમણ સામે ટકી રહેલ આ શિલ્પમાં આખી છતનો ભાર સહજતાથી કલાત્મક રીતે ઊંચકીને ઊભેલી આ સુંદરીઓ સમાજની ગૌરવવંતી પરંપરાઓને જાળવીને વિશ્વનો ભાર સહજ રીતે ઊંચકી શકવાની સ્ત્રીની ક્ષમતાનું પ્રતીક છે જાણે! ટેકરી પર ઠેર ઠેર પથ્થરો વિખરાયેલા પડયા છે. મહેલો, સભાગૃહો અને છેક છેડે બંદીગૃહ, બધાંની જ આજે તો પથ્થરોમાં ભેળસેળ થઈ ગઈ છે. નીચે મકાનોથી ખીચોખીચ ભરેલું એથેન્સ શહેર આખુંય દેખાય છે અને એ ભર્યાભાદર્યા શહેરમાં ઠેર ઠેર ડોકાતાં ખંડેરોમાં જુઓ, પેલું દૂર દેખાય છેને તે છે વિશ્વનું પ્રાચીનતમ ઓડિટોરિયમ ઓડિયોનનું ખંડેર, જ્યાંથી એકાદ કાવ્ય અને સંગીતની રમઝટ રેલાતી. આપણે કોરસ ગાઈએ છીએને? એનું આ જન્મસ્થળ અને પેલું રહ્યું તૂટેલું ફૂટેલું ડાયોનિસસનું થિયેટર,જ્યાં વિશ્વનું પહેલવહેલું નાટક ભજવાયું. અરે! અરે! આ શું દેખાઈ રહ્યું છે? આ બકરાની ખાલ ઓઢીને કોણ નાચી રહ્યું છે?  brr@dzinerholidays.com

શિખરોમાં ઊતરેલુ સૌંદર્યઃ ગઢવાલ

Jan 31, 2014 22:1 ચાલો ફરવા હિમાલયના ખોળામાં આવેલ ભગવાનની ભૂમિ ગઢવાલની એક વારની મુલાકાત તમારાં સ્મરણોમાં હંમેશ માટે અંકિત થઇ જાય છે. * તાજી હવા, શુદ્ધ પાણી, નાનાં ગામડાં, પર્વતો, લોકોની સાદગી એ ગઢવાલની ઓળખ છે. * ભારતની ઉત્તર દિશામાં કુદરતી સૌંદર્યના ખોળામાં હિમાલય પર્વત આવેલ છે. હિમાલયમાં ગઢવાલ કુદરતી રીતે જ એટલું સાધન-સંપન્ન છે કે ત્યાં બીજો કોઇ ભૌગોલિક વિકાસ ન થયો હોય તો પણ તેની મુલાકાત યાદગાર સાબિત થાય છે. * ગઢવાલની શોધ માળવાના રાજા કનકપાલે ઈ.સ. ૮૨૩માં કરી હતી. * ગઢવાલમાં નંદાદેવી નેશનલ પાર્ક આવેલ છે. આ પાર્ક ભારતનો બીજો સૌથી વધુ જાણીતો પાર્ક છે. યુનેસ્કોએ આ પાર્કને વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ તરીકે જાહેર કર્યો છે.  જોશીમઠથી ૨૩ કિમી. દૂર લતા ગામમાંથી થઇને નંદાદેવી નેશનલ પાર્કમાં જઇ શકાય છે. * ભારતના બીજા વિસ્તાર કરતાં નંદાદેવી નેશનલ પાર્કની આબોહવા ઘણી જ અલગ છે. આ વિસ્તાર વર્ષના છ મહિના સંપૂર્ણ બરફથી ઢંકાયેલો રહે છે. * બાકીના છ મહિનામાં સૂકી આબોહવા અને જૂનથી ઓગસ્ટ ધોધમાર વરસાદ રહે છે. અહીંની મુલાકાત લેવા માટે એપ્રિલથી જૂન સુધીનો સમય શ્રેષ્ઠ ગણાય છે. * આ પાર્કમાં હિમાલયનાં કાળાં રીંછ, બ્રાઉન રીંછ, ચિત્તા, લંગૂર, કસ્તુરી મૃગ, સ્નો લિયોપાર્ડ સહિતની અનેક પ્રજાતિ જોવા મળે છે. અહી ૩૧૨થી વધુ વેરાઇટીનાં ફૂલો જોવા મળે છે. આટલાં બધાં જાત-જાતનાં ફૂલો જ્યાં થતાં હોય તે જગ્યા સ્વાભાવિક રીતે જ આંખને રળિયામણી લાગે. * ગઢવાલમાં દહેરાદૂન, મસૂરી, ઋષિકેશ, શ્રીનગર, પુરી, ખ્રીસુ, ઉખીમઠ, જોશીમઠ, હરસીલ જેવાં વિવિધ ફરવાલાયક સ્થળો આવેલ છે.

WHO BUILT BOMBAY?

---

According to ancient history, a grouping of seven islands comprising Colaba, Mazagaon, Old Woman's Island, Wadala, Mahim, Parel, and Matunga-Sion formed a part of the kingdom of Ashoka the Great of Magadh, ironically in North India.

The seven islands of Mumbai passed through many hands, the sultans of
Gujarat, the Portuguese and the British. Every ruler left behind proof of
residence in Mumbai.

The Mauryans left behind the Kanheri, Mahakali and the caves of Gharapuri
more popularly called Elephanta. The sultans of Gujarat built the Dargahs at
Mahim and Haji Ali, the Portuguese built the two Portuguese churches, one at Prabhadeviand the other St Andrews at Bandra.

They built forts at Sion, Mahim, Bandra and Bassien. The Portuguese named
the group of seven Islands 'Bom Baia', Good Bay. The British built a city
out of the group of seven islands and called her Bombay.

The original settlers of the seven islands, the Koli fishermen, worshiped
Mumbaidevi, her temple still stands at Babulnath near Chowpatty. The Kolis
called the island Mumbai, 'Mumba, Mother Goddess'.

In 1662, King Charles II of England married the Portuguese Princess
Catherine of Braganza, and received the seven islands of Bom Baia as part of his dowry. Six years later, the British Crown leased the seven islands to
the English East India Company for a sum of 10 pounds in gold per annum. It was under the English East India Company that the future megapolis began to take shape, after the first war for independence Bombay once again became a colony of the British Empire.

History has forgotten this but the first Parsi settler came to Bombay in 1640, he was Dorabji Nanabhoy Patel. In 1689-90, a severe plague epidemic broke out in Bombay and most of the European settlers succumbed to it.

The Siddi of Janjira attacked in full force. Rustomji Dorabji Patel, a trader
and the son of the city's first Parsi settler, successfully defeated the Siddi with the help of the Kolis and saved Bombay.

Gerald Aungier, Governor of Bombay built the Bombay Castle, an area that is even today referred to as Fort. He also constituted the Courts of law. He brought Gujarati traders, Parsi shipbuilders, Muslim and Hindu manufacturers from the mainland and settled them in Bombay.

It was during a period of four decades that the city of Bombay took shape. Reclamation was done to plug the breach at Worli and Mahalakshmi, Hornby
Vellard was built in 1784. The Sion Causeway connecting Bombay to Salsette was built in 1803. Colaba Causeway connecting Colaba island to Bombay was built in 1838. A causeway connecting Mahim and Bandra was built in 1845.

Lady Jamsetjee Jeejeebhoy, the wife of the First Baronet Jamsetjee Jeejeebhoy donated Rs 1,57,000 to meet construction costs of the causeway. She donated Rs. 1,00,000 at first.. When the project cost escalated and money ran out half way through she donated Rs 57,000 again to ensure that the vital causeway was completed. Lady Jamsetjee stipulated that no toll would ever be charged for those using the causeway. Today Mumbaikars have to pay Rs 75 to use the Bandra-Worli Sealink, connecting almost the same two islands. Sir J J Hospital was also built by Sir Jamsetjee Jeejeebhoy.

The shipbuilding Wadia family of Surat was brought to Bombay by the British.

Jamshedji Wadia founded the Bombay Port Trust and built the Princess Dock in 1885 and the Victoria Dock and the Mereweather Dry Docks in 1891. Alexandra Dock was built in 1914.

A Gujarati civil engineer supervised the building of the Gateway of India.
The Tatas made Bombay their headquarters and gave it the iconic Taj Mahal Hotel and India 's first civilian airlines, Air India. The Godrejs gave
India its first vegetarian soap.

Cowasji Nanabhai Daver established Bombay 's first cotton mill, 'The Bombay Spinning Mills' in 1854. By 1915, there were 83 textile mills in Bombay largely owned by Indians.

This brought about a financial boom in Bombay. Although the mills were owned by Gujaratis, Kutchis, Parsis and Marwaris, the workforce was migrant
Mahrashtrians from rural Maharashtra. Premchand Roychand, a prosperous
Gujarati broker founded the Bombay Stock Exchange. Premchand Roychand
donated Rs 2,00,000 to build the Rajabai Tower in 1878.

Muslim, Sindhi and Punjabi migrants have also contributed handsomely to
Mumbai.

Apart from its original inhabitants, the Kolis, everyone else in Mumbai, are
immigrants.

When the Shiv Sena came to power in 1993, under the guise of reverting to
the original name they replaced Bombay with Mumbai.
This article was written on February 7, 2010 by Tushar Gandhi, founder/president, Mahatma Gandhi Foundation, and the grandson of Gandhiji.

Interesting Facts about India

·         India never invaded any country in her last 100000 years of history. ·         When many cultures were only nomadic forest dwellers over 5000 years ago, Indians established Harappan culture in Sindhu Valley (Indus Valley Civilization) ·         The name 'India' is derived from the River Indus, the valleys around which were the home of the early settlers. The Aryan worshippers referred to the river Indus as the Sindhu. ·         The Persian invaders converted it into Hindu. The name 'Hindustan' combines Sindhu and Hindu and thus refers to the land of the Hindus. ·         Chess was invented in India. ·         Algebra, Trigonometry and Calculus are studies, which originated in India. ·         The 'Place Value System' and the 'Decimal System' were developed in India in 100 B.C. ·         The World's First Granite Temple is the Brihadeswara Temple at Tanjavur, Tamil Nadu. The shikhara of the temple is made from a single 80-tonne piece of granite. This magnificent temple was built in just five years, (between 1004 AD and 1009 AD) during the reign of Rajaraja Chola. ·         India is the largest democracy in the world, the 7th largest Country in the world, and one of the most ancient civilizations. ·         The game of Snakes & Ladders was created by the 13th century poet saint Gyandev. It was originally called 'Mokshapat'. The ladders in the game represented virtues and the snakes indicated vices. The game was played with cowrie shells and dices. In time, the game underwent several modifications, but its meaning remained the same, i.e. good deeds take people to heaven and evil to a cycle of re-births. ·         The world's highest cricket ground is in Chail, Himachal Pradesh. Built in 1893 after leveling a hilltop, this cricket pitch is 2444 meters above sea level. ·         India has the largest number of Post Offices in the world. ·         The largest employer in India is the Indian Railways, employing over a million people. ·         The world's first university was established in Takshila in 700 BC. More than 10,500 students from all over the world studied more than 60 subjects. The University of Nalanda built in the 4th century was one of the greatest achievements of ancient India in the field of education. ·         Ayurveda is the earliest school of medicine known to mankind. The Father of Medicine, Charaka, consolidated Ayurveda 2500 years ago. ·         India was one of the richest countries till the time of British rule in the early 17th Century. Christopher Columbus, attracted by India's wealth, had come looking for a sea route to India when he discovered America by mistake. ·         The Art of Navigation & Navigating was born in the river Sindh over 6000 years ago. The very word Navigation is derived from the Sanskrit word 'NAVGATIH'. The word navy is also derived from the Sanskrit word 'Nou'. ·         Bhaskaracharya rightly calculated the time taken by the earth to orbit the Sun hundreds of years before the astronomer Smart. According to his calculation, the time taken by the Earth to orbit the Sun was 365.258756484 days. ·         The value of "pi" was first calculated by the Indian Mathematician Budhayana, and he explained the concept of what is known as the Pythagorean Theorem. He discovered this in the 6th century, long before the European mathematicians. ·         Algebra, Trigonometry and Calculus also originated in India.Quadratic Equations were used by Sridharacharya in the 11th century. The largest numbers the Greeks and the Romans used were 106 whereas Hindus used numbers as big as 10*53 (i.e. 10 to the power of 53) with specific names as early as 5000 B.C.during the Vedic period.Even today, the largest used number is Terra: 10*12(10 to the power of 12). ·         Until 1896, India was the only source of diamonds in the world(Source: Gemological Institute of America). ·         The Baily Bridge is the highest bridge in the world. It is located in the Ladakh valley between the Dras and Suru rivers in the Himalayan mountains. It was built by the Indian Army in August 1982. ·         Sushruta is regarded as the Father of Surgery. Over2600 years ago Sushrata & his team conducted complicated surgeries like cataract, artificial limbs, cesareans, fractures, urinary stones, plastic surgery and brain surgeries. ·         Usage of anaesthesia was well known in ancient Indian medicine. Detailed knowledge of anatomy, embryology, digestion, metabolism,physiology, etiology, genetics and immunity is also found in many ancient Indian texts. ·         India exports software to 90 countries. ·         The four religions born in India - Hinduism, Buddhism, Jainism, and Sikhism, are followed by 25% of the world's population. ·         Jainism and Buddhism were founded in India in 600 B.C. and 500 B.C. respectively. ·         Islam is India's and the world's second largest religion. ·         There are 300,000 active mosques in India, more than in any other country, including the Muslim world. ·         The oldest European church and synagogue in India are in the city of Cochin. They were built in 1503 and 1568 respectively. ·         Jews and Christians have lived continuously in India since 200 B.C. and 52 A.D. respectively ·         The largest religious building in the world is Angkor Wat, a Hindu Temple in Cambodia built at the end of the 11th century. ·         The Vishnu Temple in the city of Tirupathi built in the 10th century, is the world's largest religious pilgrimage destination. Larger than either Rome or Mecca, an average of 30,000 visitors donate $6 million (US) to the temple everyday. ·         Sikhism originated in the Holy city of Amritsar in Punjab. Famous for housing the Golden Temple, the city was founded in 1577. ·         Varanasi, also known as Benaras, was called "the Ancient City" when Lord Buddha visited it in 500 B.C., and is the oldest, continuously inhabited city in the world today. ·         India provides safety for more than 300,000 refugees originally from Sri Lanka, Tibet, Bhutan, Afghanistan and Bangladesh, who escaped to flee religious and political persecution. ·         His Holiness, the Dalai Lama, the exiled spiritual leader of Tibetan Buddhists, runs his government in exile from Dharmashala in northern India. ·         Martial Arts were first created in India, and later spread to Asia by Buddhist missionaries. ·         Yoga has its origins in India and has existed for over 5,000 years.